MADDENİN ÖLÇÜLEBİLİR ÖZELLİKLERİ??????
Kütle :Bir cismin değişmeyen madde miktarıdır. Bütün maddelerin bir kütlesi vardır.
Brüt Maddenin içinde bulunduğu kap ile tartıldığı zamanbulunan kütlesidir.
Net Kabın içinde bulunan maddenin kütlesidir.
Dara: Maddenin içinde bulunduğu kabın boşken tartılıp bulunan kütlesidir.
- Katıların Kütlesinin Ölçülmesi: Katıların kütlesini ölçerken terazi ile ölçülür
2. Sıvıların Ölçülmesi:Sıvıların kütlesini ölçmek için katılardan yararlanırız. Sıvı hâldeki
maddelerin kütlelerini ölçerken içinde bulundukları kapların kütlelerinin bilinmesi gerekir.
3. Gazların Kütlesinin Ölçülmesi:
Gazlar, katı ve sıvılara göre çok hafiftirler. Gazların kütlesini ölçmek için katı maddelerden yararlanılır.Sıkıştırılabildikleri bir kabın içinde olduklarında tartılabilirler.
HACİM
Maddenin boşlukta kapladığı yere hacim denir.
1. Sıvıların Hacminin Ölçülmesi: Sıvıların hacmini ölçmek için dereceli silindir veya ölçü kapları kullanılır.
2. Katıların Hacminin Ölçülmesi: Düzgün şekli olan katıların hacimleri matematiksel formüllerle hesaplanır. Düzgün şekli olmayan katıların hacimleri, dereceli silindirle ölçülür.
3. Gazların Hacminin Ölçülmesi: Gazların belli hacimleri yoktur. O yüzden konuldukları kabın hacmini doldururlar.Buna göre kabın hacmi ne kadar ise gazın hacmi ona eşittir.
Doğal Madde Hiçbir işlemden geçmemiş, doğadan elde edildiği haliylebulunan maddeler doğal maddelerdir.
Örnek: Ağaç, çiçek, taş, toprak, meyveler, sebzeler,buğday,
İşlenmiş Madde Doğadaki maddelerin insan tarafından işlenerek yeni
maddeler elde edilmesidir. Örnek: Defter, un, meyve suyu, salça, cam, yün kumaş, şeker
Yapay Madde
Doğadaki örneklerine benzetilerek insan eliyle yapılmış, üretilmiş olan maddelerdir.
Örnek: Ağaçtan yapılmış sunta , petrol katranından elde edilen plastik, naylon, kauçuk, ve teflon yapay maddelere örnek olarak gösterebiliriz
Ürün İşlenmiş maddelerin kullanım amacına uygun olarak değiştirilmesinden elde edilen yeni maddeye ürün adı verilir.
Örnek: Şeker pancarı--- Şeker Kesme şeker
Zeytin ---Zeytinyağı ----Sabun
Yün--- İplik -----Kazak
DOĞA OLAYLARININ MADDEYE ETKİSİ
Doğa olayları, maddeleri sürükleyerek, aşındırarak ve parçalayarak
yeryüzünü şekillendirir. Yağmur, sel, rüzgâr, gece-gündüz ve mevsimlerdeki sıcaklık farkı gibi doğal olaylar, maddelerin değişimine neden olur.
Peribacaları, yağmur ve rüzgârın yumuşak kayaçları aşındırmasından
oluşmuştur. Yağan yağmur suları toprak ve kayaçlar arasındaki boşluklara dolar. Gündüz sıcak olan hava, gece aniden soğuyunca kayaçların arasındaki su donar.
Donan su, kayacın parçalanmasına neden olur. Büyük ve sert kayaçların bu yolla
parçalanması yıllar sürer. Kutuplardaki buzullar da yeryüzünün şeklini değiştirir.
Akarsu ve dereler de taşları ve toprağı sürükler. Kıyılarındaki taşı ve toprağı
.MADDENİN ISI ETKİSİYLE DEĞİŞİMİ
**Isı alışverişi yapan maddelerde,Kütle değişmez
** Hacim değişir.(Isı alanın hacmi artar, ısı verinin hacmi azalır.)
*** Sıcaklık değişir.
**** Isı maddenin halini değiştirebilir.
ISI ALIŞVERİŞİ NASIL OLUR?
Sıcaklıkları farklı iki madde bir araya getirildiğinde, maddeler arasında ısı alışverişi
gerçekleşir.Sıcaklığı yüksek olan maddeden, düşük olan maddeye doğru ısı akışı olur. Isı alışverişi her iki maddenin sıcaklığı eşit oluncaya kadar devam eder. Isınan veya soğuyan maddenin kütlesinde değişim olmaz.Çünkü ısı bir madde değildir.
Isınma : Bir maddenin ısı enerjisi alarak sıcaklığının artması, ısınması demektir.
Soğuma: Bir maddenin ısı vermesi demektir.
Donma:Isı etkisiyle soğuyan sıvı maddenin katı hâle geçmesi olayına donma diyoruz.
Erime:Katı hâldeki bir maddenin ısı alarak sıvı hâle geçmesi olayıdır.
Yoğunlaşma:Gaz hâlindeki maddenin soğuyarak sıvı hâle geçmesidir.
Genleşme:Isıtılan maddelerin hacimlerindeki artışa genleşme adı verilir.
Bozunma: Maddelerin yapısının ısı etkisiyle değişikliğe uğramasıdır. Bozunan maddelerin kimyasal yapısı değişir.
FİZİKSEL DEĞİŞİM:
Maddelerin yapısı değişmeden sadece biçim, şekil, dış görünümünde meydana
gelen değişimlere verilen isimdir.
Örnek:Odunun parçalara ayrılması,camın kırılması, tellerin bükülmesi , kağıdın
yırtılması, kalemin kırılması, suyun buza dönüşmesi
KİMYASAL DEĞİŞİM
Kendi özelliklerini kaybederek yeni maddeye dönüşmeleri kimyasal değişim adı
verilir.
Örnek: Sütün ekşimesi, demirin paslanması, yaprakların çürümesi,mumun
yanması, kağıdın yanması,elmanın çürümesi, hamurun mayalanması
Kaynama
Isı alan maddelerin hızlı bir şekilde buharlaşması olayıdır. Kaynamanın başladığı
sıcaklığa kaynama noktası diyoruz.Her maddenin kaynama noktası farklıdır.Kaynama
noktası maddeler için ayırt edici bir özelliktir.
Termometre
Buharlaşma
Sıvı hâlde bulunan bir maddenin ısı enerjisi alarak gaz hâline geçmesi olayıdır.
Buharlaşma her sıcaklıkta gerçekleşen bir olaydır.
Soğuk havalarda yavaş buharlaşma olur.Hava sıcaklığı artarsa buharlaşma hızlanır.
Isı alan sıvı maddelerde buharlaşma gittikçe
hızlanır. Buharlaşmanın en hızlı olduğu nokta kaynama noktasıdır.
SAF MADDELER
İçinde kendisinden başka madde bulunmayan maddelere saf maddeler denir.Saf maddeler tek cins madde içerirler.
Bakır, su, çinko,demir, altın, tuz, alkol, karbondioksit, oksijen, hidrojen, şeker, alüminyum, çivi gibi maddeleri saf maddelere örnek verebiliriz.
KARIŞIMLAR
İki yada daha fazla maddenin özelliklerini kaybetmeden bir araya getirilmesiyle oluşan
madde topluluklarına karışım denir.
Tek bir maddeden oluşmadıkları için karışımlar saf değildir. Değişik hâldeki maddeler
bir araya gelerek karışım oluşturabilir. Deniz suyu, içtiğimiz çay, limonata meyve suları, çorba, toprak, hava, baklava, kolonya, gazoz, 1
Buharlaşma
Sıvı hâlde bulunan bir maddenin ısı enerjisi alarak gaz hâline geçmesi olayıdır.
Buharlaşma her sıcaklıkta gerçekleşen bir olaydır. Soğuk havalarda yavaş buharlaşma olur.Hava sıcaklığı artarsa buharlaşma hızlanır. Isı alan sıvı maddelerde buharlaşma gittikçe hızlanır. Buharlaşmanın en hızlı olduğu nokta kaynama noktasıdır.
Sıcaklık, maddelerin termometre ile ölçülen ısı derecesidir. Sıcaklık ölçmek için kullanılan aletlere termometre denir. Isı alışverişi yaparak maddenin bir halden diğer hale geçmesine maddenin
hal değiştirmesi denir
*Suyun donma – erime noktası 0 C’dir.
*Erime ve donma gerçekleşirken sıcaklık sabit kalır.
**Farklı maddeler farklı sıcaklıkta erir ve donar.
**Erime ve donma ayırt edici bir özelliktedir.
**Isı bir enerjidir.
**Isı enerjisi birimi kaloridir.
MADDELER DOĞADA KARIŞIK HÂLDE BULUNUR
SAF MADDELER
İçinde kendisinden başka madde bulunmayan maddelere saf maddeler denir.
Saf maddeler tek cins madde içerirler.Bakır, su, çinko,demir, altın, tuz, alkol, karbondioksit, oksijen, hidrojen, şeker, alüminyum, çivi gibi maddeleri saf maddelere örnek verebiliriz
KARIŞIMLAR
İki yada daha fazla maddenin özelliklerini kaybetmeden bir araya getirilmesiyle oluşan
madde topluluklarına karışım denir. Tek bir maddeden oluşmadıkları için karışımlar saf değildir. Değişik hâldeki maddeler bir araya gelerek karışım oluşturabilir.Deniz suyu, içtiğimiz çay, limonata meyve suları, çorba, toprak, hava, baklava, kolonya, gazoz, çelik, çamur, salata, turşu, ayranı karışımlara örnek verilebiliriz. Salata bir karışımdır. Domates, salatalık, marul, soğan, havuç, limon, maddeler kullanılarak yapılır.
ÇÖZELTİLER
Bir maddenin, sıvı içinde eşit biçimde dağılarak oluşturduğu karışıma çözelti denir. Çözeltilerin iki bileşeni vardır.Bu iki bileşenden fazla olanına çözücü, az olanına çözünen denir.
Bir sıvı maddenin sıvı içerisinde küçük parçalara ayrılarak dağılmasına çözünme denir.
Çözücü Çözünen Çözelti
Su Şeker Şekerli su
Su Tuz Tuzlu su
Kurşun Kalay Lehim
! Çözeltiler her yerde eşit dağılırlar. Eşit miktarda dağılım olmazsa karışım olurlar. Çözelti olmazlar.
Örneğin:Şekerli sudaki maddeler her yerde eşit miktarda dağıldıklarından çözeltidir. Kumlu su , biber- tuz her yerde eşit miktarda dağılmadıklarından karışım haldedir.
Erime ve Çözünme Aynı Şey midir?
Erime: Bir katının ısıtılarak sıvı hale geçmesidir.
Çözünme: Bir maddenin başka bir madde için dağılmasıdır. Çözünme erime değildir.Şeker suda erimez, çözünür.
KARIŞIMLARIN AYRILMASI
Karışımları Ayırma Yöntemleri
1. Süzme: Sıvılar içinde çözünmeyen katılar varsa süzme yöntemi ile birbirinden ayrıştırılır.
Örnek:Pişirilen makarnanın suyunun süzmeyi süzme yöntemine örnek gösterebiliriz.
2. YüzdürmeBirbirine karışmış katı taneciklerin sıvı yardımı ile ayrıştırılmasıdır.
Örnek:Talaş ile kum karışımını su içerisine dökersek, kum dibe çöker. Talaş tozlarıyüzer.Böylelikle iki maddeyi yüzdürme yöntemi ile ayırmış oluruz.
3.Eleme Değişik irilikteki katı taneciklerden oluşmuş maddeler eleme yöntemi ile birbirinden ayrılabilirler., Örnek:Kum ile çakıl içindeki çakıl taşları elenerek ayrıştırılır.
4. Buharlaştırma Bir sıvı ile bir katı maddenin oluşturduğu çözeltiyi bileşenlerinden
ayırmak için kullanılan yöntemdir
Örnek:Tuzlu su kap içerisinde ısıtılırsa, su buharlaşır, tuz kabın içinde kalarak ayrışmış olur
5. Mıknatısla Ayırma Karışımın içinde mıknatısın çekeceği katı maddeler varsa, bu
maddeler mıknatısla çekilerek karışımdan ayrıştırılabilir.
6. Dinlendirerek Ayırma: Bir sıvı içine dağılmış katı taneciklerin dibe çökmesini bekleme
yöntemidir. Örnek:Çamurlu su bir kabın içerisine konularak bekletilirse zamanla çamur dibe kabın ,
çökerek sudan ayrışır.
7. Savurarak Ayırma: Ağırlıkları farklı saman buğday gibi maddelerin oluşturduğu
karışımları rüzgârda savurarak ayırma yöntemidir.
8. Çözünme Yöntemi ile Ayırma: Karışan maddelerden birisi suda çözünebilen, ötekisi
çözenemeyen madde ise, bu karışımı suda çözünmesini sağlara kayırabiliriz. Birisi suda
çözündüğü zaman diğeri çözünmeden kalır.
Örnek:Tuz ile kum karışımı maddeleri birbirinden ayırmak için su dolu kaba attığımızda tuz suda çözündüğü için geriye kum kalır.Kum suda çözünmeyeceği için karışımı ayrıştırmış oluruz
9. Damıtma Yöntemi ile Ayırma: Bu yöntem sıvı ile sıvının ayrıştırılmasında kullanılır.Karışım
ısıtılarak önce buharlaşan alınır diğeri dipte kalır.
Örnek:Tuzlu su kap içerisinde ısıtılırsa, su buharlaşır, tuz kabın içinde kalarak ayrışmış
.
İ
